“Hipofiz, endokrin sisteminizin bir parçasıdır.” Hipofizin temel görevi, kan içinde bulunan hormonları salgılamaktır. Hipofiz bezleri tarafından salgılanan bu hormonlar vücut içinde bulunun önemli bazı bölgeleri etkiler. Bu önemli bölgelerden birkaç tanesi tiroid, üreme organları ve adrenalin gibi hormonları salgılayan adrenal bezlerdir. Hipofiz, hormon salgılanmasını konusunda en önemli bezlerden bir tanesi olduğu için bazen “ana bez” olarak da isimlendirilir.
Hipofizin Görevi ve Yapısı
Hipofiz çok küçük ve oval bir şekildedir. Burnun arka tarafında beynin alt tarafında bulunur. Sap benzeri bir bağlantı ile “hipotalamusa” bağlanır. Hipotalamus beyinde bulunan çok küçük bir alandır. Vücutun temel işlevlerinin dengesini kontrol etmekte çok çok önemli bir göreve sahiptir. Hipotalamus hipofiz bezinin hormon salgılaması kontrol eder ve sağlar. Hipofiz yapı olarak iki parçaya ayrılır. Bunlar;
- Ön Loblar
- Arka Loblar
Ön Lob
Hipofiz içinde bulunan ön lob, hormon çeşitlerini üreten ve hormonlarının salgılanmasını sağlayan farklı hücrelerden oluşan bir lobdur.
Ön lob “büyüme hormonu” salgılar. Büyüme hormonu ise fiziksel olarak büyümeyi sağlar. Büyüme hormonu tüm dokulara tüm hücrelere işleyerek dokuların da gelişmesini ve büyümesini sağlar. Büyüme hormonun ilk hedefleri kemiklerin büyümesi ve kasların gelişmesidir.
Ön Lobun bir diğer salgıladığı hormon ise Tiroid Hormonudur. Ön lob tarafından salgılanan bu hormon tiroid hormonlarını salınmasını sağlamak için tiroid bezlerini uyarır ve salgılanmasını sağlar. Tiroid bezi ve tiroid bezinin ürettiği hormonlar sindirim sistemi için çok çok önemlidir. Adrenokortikotropik hormon da ön lob tarafından salgılanan bir hormondur. Adrenokortikotropik Hormonu, hormonların üretimi için teşvik etmek için salgılanır.
Folikül uyarıcı hormonlarda ön lob tarafından üretilir ve östrojen salgılanması ve üreme organları etkiler. Sperm ve yumurtaların üretimi için çok önemlidir. Ayrıca bir Lüteinleştirici hormonda kadınları östrojen üretimini sağlarken erkeklerde ise testosteron üretimini sağlar. Ayrıca yeni doğum yapan kadınların süt üretmesini sağlayan prolaktin de ön lob tarafından üretilir.
Ağrı kesici etkisi olan Endorfin ve Enkefallinler ön lob tarafından üretilir. Ve Endorfinin beyin için bulunan “zevk merkezleri” ile bağlantılı olduğu konusunda araştırmalar devam ediyor. Ultraviyole ışınlara maruz kalındığı zaman cildi uyarmaya sağlayan beta-melanosit de ön lob tarafından üretilen bir hormondur.
Arka Lob
Hipofiz bezinin arka kısmında bulunan arka lob da aslında hormon üretir. Fakat ön lobdan farklı olarak hipotalamusta üretilir ve üretilen bu hormonlar depolanır ve serbest bırakılana kadar depolanır. Arka lobda hipotalamusta üretilen ve depolanan hormonlar şunlardı; “Vazopressin, bu hormon antidiüretik hormon olarak da bilinir”. Vücudun su tasarrufu yapmasını ve “dehidrasyonun” önlemesinde önemli görevleri vardır. Oksitosin bu hormon yeni doğum yapan kadınlar da sütün salgılanması için uyarılarda bulunur.
Hipofiz Bozuklukları Nedir?
Hipofizde yaşanan bozukluklar ön ve arka loblarda üretilen hormonların miktarını da etkileyici için önemli sorunlara neden olabilir. Hipofiz de oluşan tümörler genellikle kanser ya da zararlı bir tümör değildir. Fakat oluşan bu tümörler hormonların salgılanmasına müdahale eder. Oluşan bu tümörler beynin diğer bölgelerine baskı yapar. Oluşan bu baskı görme bozukluklarına ve baş ağrılarına sebebiyet verebilir.
Hipopituitarizm hormonların daha az üretilmesine ya da üretilmemesine neden olur. Bu büyüme veya üreme sistemlerini etki eder.
Akromegali ise, hipopituitarizm tam tersi olarak hipofiz bezinin çok fazla büyüme hormonu üretmesidir. Eğer akromegali sorunu varsa ellerin ve ayakların çok çok fazla büyümesine sebebiyet verir. Akromegali genelde hipofizde bulunan tümörlerle yakın ilişki içindedir.
